Dãy núi Rockies hùng vĩ tại Colorado không chỉ là một cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là một cuốn sách lịch sử địa chất sống động, kể về hàng triệu năm biến động của Trái Đất. Những lớp đá, những nếp uốn, những vết cắt xẻ sâu… tất cả đều ẩn chứa câu chuyện về sự hình thành và phát triển của vùng đất này. Hãy cùng “Du lịch khắp thế gian” khám phá hành trình kỳ vĩ của dãy Rockies, từ những khởi đầu sơ khai đến diện mạo tráng lệ ngày nay.
Khởi Nguyên Từ Biển Cả: Kỷ Pennsylvania (300 Triệu Năm Trước)
Cách đây khoảng 300 triệu năm, vào kỷ Pennsylvania, Colorado không phải là một vùng núi non hùng vĩ như chúng ta thấy ngày nay. Thay vào đó, nơi đây là một vùng đất thấp, giáp biển, nơi các vùng biển cổ đại liên tục tiến và lùi trong hàng triệu năm. Quá trình này đã để lại những lớp trầm tích dày, dần dần hình thành nên những bãi biển cát cổ xưa, tiền thân của những khối sa thạch hùng vĩ sau này.
Những lớp đá trầm tích đặc biệt, chứa các loại đá cuội với kích thước khác nhau, là dấu tích của quá trình xói mòn từ một dãy núi cổ đại, được gọi là dãy Rockies Tổ Tiên. Dãy núi này, hình thành từ biển nội địa khoảng 300 triệu năm trước, đã bị sông băng và các dòng sông bào mòn liên tục trong hàng triệu năm, tạo nên những lớp trầm tích dày đặc ở chân đồi và đồng bằng cao, nơi hiện tại là sườn đông của dãy Rockies.
Hệ tầng Đài phun nước, một phần của Rockies Tổ Tiên, được trưng bày ở Flatirons
Dãy Rockies Tổ Tiên: Tiền Thân Của Sự Hùng Vĩ
Dãy Rockies Tổ Tiên, tiền thân của dãy Rockies ngày nay, kéo dài song song với Front Range hiện tại, tập trung vào các đỉnh núi Evans, Longs và Pikes. Tuy nhiên, vị trí của dãy núi cổ đại này nằm xa hơn về phía tây khoảng 30-40 dặm so với vị trí hiện tại của dãy Rockies. Theo thời gian, dãy Rockies Tổ Tiên bị xói mòn mạnh mẽ, đến mức gần như biến mất hoàn toàn trước khi dãy Rockies hiện tại bắt đầu hình thành cách đây khoảng 65 triệu năm.
Những tàn tích còn sót lại của dãy Rockies Tổ Tiên, một phần của Hệ tầng Đài phun nước, có thể được nhìn thấy rõ ràng tại Flatirons phía tây Boulder, Red Rocks, Công viên Tiểu bang Roxborough phía nam Littleton và Vườn của các vị thần phía tây Colorado Springs. Những “khu vườn đá” khổng lồ này là minh chứng cho sức mạnh của nước, gió và băng trong việc bào mòn dãy núi cổ đại.
Sự Trỗi Dậy Của Rockies Hiện Tại: Từ 65 Triệu Năm Trước Đến Nay
Khoảng 40 triệu năm sau khi dãy Rockies Tổ Tiên biến mất, sự trỗi dậy của dãy Rockies hiện tại bắt đầu. Quá trình này đã biến tầng hình thành Đài phun nước ở rìa của nó, tạo điều kiện cho nước và gió tiếp tục điêu khắc nên cảnh quan Red Rocks độc đáo như ngày nay. Sự nâng lên của dãy Rockies hiện tại đã tạo ra một nền móng vững chắc cho sự hình thành và phát triển của khu vực này.
Các con sông tiếp tục mang trầm tích về phía đông, tạo ra các hệ tầng mới như Lyons, Morrison, Dakota, và nhiều hệ tầng khác, lắng đọng trên đỉnh của Hệ tầng Đài phun nước. Quá trình này kéo dài hàng triệu năm, góp phần tạo nên sự đa dạng và phức tạp của địa chất dãy Rockies.
Màu Đỏ Đặc Trưng Của Red Rocks: Sắt Và Quá Trình Oxy Hóa
Khi khám phá Red Rocks, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy sự thay đổi màu sắc và kết cấu của đá từ nơi này sang nơi khác. Sự xen kẽ giữa đá sa thạch Fountain và các tập đoàn tạo nên một cảnh quan ngoạn mục. Sự khác biệt về kích thước hạt và độ cứng trong Hệ tầng Đài phun nước dẫn đến quá trình xói mòn không đồng đều, tạo ra các kẽ hở, hố và hang động độc đáo. Quá trình “xói mòn khác biệt” này là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên vẻ đẹp đặc biệt của Red Rocks.
Cận cảnh đá ở Red Rocks cho thấy sự thay đổi màu sắc và kết cấu
Màu sắc của Hệ tầng Đài phun nước dao động từ xám nhạt đến đỏ nhạt và rỉ sét đậm. Quá trình phong hóa phân hủy đá, giải phóng các khoáng chất như sắt, sau đó trải qua quá trình oxy hóa, tạo nên màu đỏ hồng đặc trưng cho đá. Trong quá trình chôn vùi và nén chặt Hệ tầng Đài phun nước, nước ngầm giàu sắt thấm qua đá, để lại những vòng xoáy màu gỉ sét lớn, tạo nên những hoa văn độc đáo trên bề mặt đá.
Sa thạch Lyons, được lắng đọng sau Hệ tầng Đài phun nước trong kỷ Permi, cũng thường có màu đỏ. Loại đá này đã trở thành một vật liệu xây dựng được ưa chuộng ở Colorado, được sử dụng trong nhiều ngôi nhà, nhà thờ, doanh nghiệp và vỉa hè từ thế kỷ XIX.
Những Thành Tạo Đá Độc Đáo: Ship Rock Và Creation Rock
Một số thành tạo đá ở Red Rocks dốc đến 90 độ, trong khi những thành tạo khác lại nghiêng về phía sau. Khối đá nguyên khối phía nam, trông giống như một con tàu, được gọi là “Ship Rock”. Ở phía đối diện của giảng đường là “Creation Rock”. Cả hai khối đá nguyên khối này đều cao hơn thác Niagara, tạo nên một khung cảnh hùng vĩ và tráng lệ.
Creation Rock và Ship Rock tại Red Rocks
Nhà hát vòng tròn Red Rocks từng được liệt kê là một trong Bảy kỳ quan thế giới, một minh chứng cho vẻ đẹp tự nhiên và giá trị văn hóa của khu vực này. Sự kết hợp giữa địa chất độc đáo và kiến trúc nhân tạo đã tạo nên một không gian biểu diễn nghệ thuật độc đáo và đáng nhớ.
Kết Luận: Hành Trình Địa Chất Vẫn Tiếp Diễn
Lịch sử hình thành dãy núi Rockies tại Colorado là một câu chuyện dài và phức tạp, kéo dài hàng trăm triệu năm. Từ những vùng biển cổ đại đến sự trỗi dậy của dãy Rockies Tổ Tiên, rồi đến sự hình thành của dãy Rockies hiện tại, mỗi giai đoạn đều để lại dấu ấn riêng trên cảnh quan nơi đây. Quá trình này vẫn đang tiếp diễn, với sự xói mòn liên tục của gió, nước và băng, tiếp tục điêu khắc nên những hình dạng độc đáo và kỳ vĩ của dãy núi Rockies. Khám phá Red Rocks và dãy Rockies không chỉ là một chuyến du lịch, mà còn là một hành trình khám phá lịch sử địa chất của Trái Đất, một trải nghiệm đáng nhớ cho bất kỳ ai yêu thiên nhiên và khoa học.