Ít ai biết rằng, biểu tượng của Cách mạng tháng Tám, Cây đa Tân Trào, từng đối mặt với nguy cơ lụi tàn. Câu chuyện về hành trình “cứu sống” cây đa cổ thụ này không chỉ là nỗ lực của các nhà khoa học, cán bộ mà còn là sự chung tay của cả cộng đồng, những người con của mảnh đất Tân Trào. Nó minh chứng cho sức sống mãnh liệt của lịch sử, văn hóa Việt Nam và sự kiên cường của con người trước thiên nhiên.
Hành Trình “Cứu Chữa” Cây Đa Tân Trào: Từ Nguy Cơ Tàn Lụi Đến Hồi Sinh Kỳ Diệu
Để hiểu rõ hơn về hành trình kỳ diệu này, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với ông Ngô Quốc Lập, nguyên Giám đốc Ban quản lý Khu du lịch, lịch sử, văn hóa và sinh thái Quốc gia Tân Trào, người đã trực tiếp tham gia vào quá trình “cứu chữa” Cây đa Tân Trào. Ông Lập chia sẻ những thông tin vô cùng quý giá về tình trạng của cây đa trước khi được phục hồi và những nỗ lực không ngừng nghỉ của cả một tập thể.
Cây đa Tân Trào đang hồi sinh mạnh mẽ sau những nỗ lực chăm sóc không mệt mỏi
Theo lời kể của ông Lập, Cây đa Tân Trào vốn là một quần thể hai cây, được người dân địa phương gọi bằng cái tên thân thương “cây đa ông” và “cây đa bà”. Chúng mọc cách nhau khoảng 10 mét, sừng sững chứng kiến bao thăng trầm của lịch sử. Tuy nhiên, vào năm 1993, một cơn bão lớn đã quật ngã “cây đa ông”, chỉ còn sót lại một nhánh nhỏ. “Cây đa bà” cũng không tránh khỏi quy luật tự nhiên, dần xuất hiện dấu hiệu già cỗi, lá úa vàng và nhiều cành nhỏ bắt đầu khô héo. Đến đầu năm 2008, Cây đa Tân Trào chỉ còn duy nhất một cành hướng Đông Bắc còn sống sót, nhưng sức sống cũng rất yếu ớt, rễ chính gần như đã bị hỏng hoàn toàn.
Trước tình thế cấp bách đó, UBND tỉnh Tuyên Quang đã tổ chức một hội thảo khoa học với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực lâm nghiệp, di sản văn hóa và sinh vật cảnh. Mục đích cao nhất là tìm ra phương án tối ưu để “cứu chữa” Cây đa Tân Trào. Sau nhiều tranh luận và cân nhắc, phương án của Công ty cổ phần Thanh Hà đã được lựa chọn, bởi tính khả thi và hiệu quả thực tế.
Phương án này tập trung vào việc sử dụng chế phẩm sinh học để tác động trực tiếp lên thân, rễ và tán lá của cây. Ban đầu, việc phun chế phẩm được thực hiện 21 ngày một lần, sau đó tăng lên 7 ngày một lần để đẩy nhanh quá trình phục hồi. Song song với đó, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam cũng đã chiết thành công 21 cành từ cây đa mẹ để lưu giữ nguồn gen quý giá và tạo rễ ngay trên cây.
Ông Lập nhấn mạnh rằng năm đầu tiên là giai đoạn quan trọng nhất, đòi hỏi chế độ chăm sóc đặc biệt. Công ty cổ phần Thanh Hà đã cử hai cán bộ túc trực tại Tân Trào trong suốt một năm để phối hợp với Ban quản lý theo dõi sát sao tình hình và thực hiện các biện pháp can thiệp kịp thời.
Có thể nói, những người tham gia vào dự án “cứu chữa” Cây đa Tân Trào đã sống và làm việc hết mình, dành trọn tâm huyết cho “báu vật” của dân tộc. Họ cùng ăn, cùng ngủ với cây, ngày đêm kiểm tra, tưới nước và tính toán liều lượng chế phẩm phù hợp.
Ông Hoàng Ngọc, một người cao tuổi ở Tân Trào, bên cây đa hồi sinh
Sự Chung Tay Của Cộng Đồng: Sức Mạnh Của Tinh Thần Đoàn Kết
Không chỉ có sự tham gia của các chuyên gia và cán bộ, quá trình “cứu chữa” Cây đa Tân Trào còn nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của người dân địa phương. Ông Bế Văn Hai, một người dân thôn Tân Lập, đã tình nguyện gánh nước tưới cho cây mỗi ngày, khi chưa có máy bơm. Tinh thần đoàn kết và quyết tâm cứu cây đa đã lan tỏa trong cộng đồng, tạo nên sức mạnh to lớn.
Sau nhiều năm nỗ lực, điều kỳ diệu đã xảy ra. Cây đa Tân Trào lịch sử đã hồi sinh một cách ngoạn mục. Từ vết sẹo trên cành cây duy nhất còn sống sót, giờ đây đã phát triển thành hai cụm rễ với hàng chục rễ lớn nhỏ. Tán lá rộng lớn, xanh tốt, bao phủ một diện tích lên đến 60 mét vuông. Ba cây đa con được nhân giống từ cây mẹ cũng đang phát triển khỏe mạnh trên thân cây. “Cây đa ông” sau khi bị bão quật ngã cũng đã hồi sinh với bốn gốc cây xanh tươi.
Để bảo tồn phần gốc và thân chính đã chết, tỉnh Tuyên Quang đã sử dụng vật liệu composite bọc vào thân cây và liên kết bằng đai thép. Đồng thời, một hệ thống cốt thép bằng bê tông và cột đỡ bằng thép ống cũng được lắp đặt để chống đỡ phần thân cây còn sống.
Ông Hoàng Ngọc, một trong những người cao tuổi nhất ở thôn Tân Lập, chia sẻ: “Khi chứng kiến Cây đa Tân Trào dần suy yếu, tôi và người dân trong thôn vô cùng lo lắng. Cây đa đã gắn bó với bao thế hệ người dân Tân Trào, là niềm tự hào của chúng tôi. Giờ đây, cây đa đã hồi sinh và phát triển xanh tốt, chúng tôi ai cũng vui mừng và ý thức hơn trong việc bảo vệ cây.”
Bảo Tồn và Phát Huy Giá Trị Lịch Sử
Anh Viên Ngọc Tân, Phó Giám đốc Ban quản lý Khu du lịch, lịch sử, văn hóa và sinh thái Quốc gia đặc biệt Tân Trào, cho biết: Cây đa Tân Trào gắn liền với những sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước. Do đó, trong những năm qua, Ban quản lý đã triển khai nhiều biện pháp để bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử của cây, như phun chế phẩm sinh học định kỳ, bón phân tổng hợp, kiểm tra và theo dõi thường xuyên, ghi nhật ký sự phát triển của cây.
Cây đa Tân Trào, chứng nhân lịch sử và biểu tượng của Cách mạng tháng Tám
Trong thời gian tới, Ban quản lý sẽ tiếp tục chăm sóc Cây đa Tân Trào theo đúng quy trình kỹ thuật để đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển của cây. Đồng thời, sẽ tiến hành đánh số từng rễ và số hóa trên máy tính để theo dõi và đánh giá sự phát triển của cây một cách chi tiết và khoa học nhất.
Kết Luận
Câu chuyện lịch sử về Cây đa Tân Trào không chỉ là câu chuyện về một loài cây, mà còn là câu chuyện về ý chí, nghị lực và tinh thần đoàn kết của con người Việt Nam. Sự hồi sinh kỳ diệu của Cây đa Tân Trào là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của lịch sử, văn hóa và niềm tin vào một tương lai tươi sáng. Cây đa Tân Trào mãi là biểu tượng thiêng liêng, nhắc nhở chúng ta về những giá trị cao đẹp và trách nhiệm bảo vệ di sản của cha ông.