Yên Tử, chốn non thiêng Quảng Ninh, từ lâu đã vang danh là cái nôi của Phật giáo Trúc Lâm, nơi Phật hoàng Trần Nhân Tông khai sáng đạo Phật Việt Nam. Mỗi độ xuân về, hàng vạn Phật tử và du khách thập phương lại nô nức hành hương về Yên Tử để tham dự lễ hội, hòa mình vào không gian linh thiêng, cầu mong an lành và chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của núi non. Du lịch lễ hội Yên Tử không chỉ là hành trình tâm linh mà còn là cơ hội khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo, trải nghiệm những nét đẹp truyền thống và thưởng thức ẩm thực địa phương đặc sắc.
Khám phá lễ hội Yên Tử: Tinh hoa văn hóa tâm linh Việt
Lễ hội Yên Tử, một trong những lễ hội lớn và cổ kính nhất Việt Nam, được tổ chức hàng năm tại khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử, thuộc thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Lễ hội kéo dài suốt 3 tháng mùa xuân, bắt đầu từ ngày 10 tháng Giêng âm lịch và kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch. Đây là thời điểm Yên Tử khoác lên mình vẻ đẹp thanh bình, khí hậu ôn hòa, thuận lợi cho du khách hành hương và tham quan.
Lễ hội Yên Tử không chỉ là dịp để tưởng nhớ công đức to lớn của Phật hoàng Trần Nhân Tông, vị vua đã từ bỏ ngai vàng để tu hành và sáng lập Thiền phái Trúc Lâm, mà còn là cơ hội để du khách tìm hiểu về lịch sử Phật giáo Việt Nam, chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc cổ kính và tham gia vào các hoạt động văn hóa truyền thống đặc sắc. Lễ hội mang đậm giá trị tâm linh, văn hóa và lịch sử, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Nguồn cội linh thiêng: Lịch sử hình thành lễ hội Yên Tử
Lễ hội Yên Tử bắt nguồn từ chính vùng đất thiêng Yên Tử, nơi được mệnh danh là “đệ nhất danh sơn” của Việt Nam. Từ xa xưa, Yên Tử đã là một vùng núi linh thiêng với chùa Thiên Trúc Tự (hay còn gọi là chùa Đồng) tọa lạc trên đỉnh núi. Chùa được xây dựng từ thời nhà Lý, mang kiến trúc độc đáo với mái ngói bằng đồng và lưu giữ nhiều pho tượng cổ quý giá. Xung quanh chùa còn có Bàn cờ Tiên và chữ “Phật” khắc trên vách đá, tạo nên không gian linh thiêng và huyền bí.
Yên Tử càng trở nên nổi tiếng và linh thiêng hơn khi vua Trần Nhân Tông chọn nơi đây làm chốn tu hành vào cuối thế kỷ 13. Sau khi nhường ngôi cho con trai, vua Trần Nhân Tông đã lên núi Yên Tử, lập am Ngọa Vân tu hành và sáng lập Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, dòng Phật giáo mang đậm bản sắc Việt Nam. Từ đó, Yên Tử trở thành trung tâm Phật giáo lớn nhất của Đại Việt, thu hút đông đảo Phật tử và du khách hành hương. Lễ hội Yên Tử được tổ chức hàng năm để tưởng nhớ công đức của Phật hoàng Trần Nhân Tông và tôn vinh những giá trị tinh thần, văn hóa mà ngài đã để lại.
Lịch trình lễ hội Yên Tử: Hành hương và trải nghiệm
Lễ hội Yên Tử được tổ chức với một lịch trình bài bản, kết hợp hài hòa giữa các nghi lễ tâm linh trang nghiêm và các hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí hấp dẫn. Dưới đây là lịch trình chi tiết giúp du khách dễ dàng tham gia và trải nghiệm lễ hội một cách trọn vẹn:
Giai đoạn chuẩn bị: Lễ mở cửa rừng
Trước khi lễ hội chính thức khai mạc, giai đoạn chuẩn bị đóng vai trò quan trọng, mở đầu bằng nghi lễ “mở cửa rừng” tại chùa Trình (còn gọi là chùa Bí Thượng). Nghi lễ này thường diễn ra vào ngày mùng 9 tháng Giêng âm lịch, một ngày trước khai hội. Các vị sư thầy và người dân địa phương thực hiện nghi thức dâng hương, tụng kinh, và tế cáo trời đất, cầu mong một mùa lễ hội an lành, thuận lợi và bình an cho tất cả mọi người. Lễ mở cửa rừng mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự tôn kính đối với thiên nhiên và các vị thần linh, đồng thời xin phép để bắt đầu hành trình tâm linh trên núi Yên Tử.
Lễ khai hội: Trang trọng và ý nghĩa
Sáng ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch, lễ khai hội Yên Tử chính thức diễn ra tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm Yên Tử. Lễ khai hội là sự kiện quan trọng nhất của lễ hội, thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và Phật tử. Phần lễ được tổ chức trang nghiêm với các nghi thức Phật giáo truyền thống như:
- Nghi thức cầu quốc thái dân an: Các chư tăng, hòa thượng chủ trì nghi lễ cầu nguyện cho đất nước thái bình, nhân dân an lạc, mưa thuận gió hòa.
- Nghi thức đóng dấu thiêng lên ấn Yên Tử: Ấn Yên Tử là biểu tượng linh thiêng, mang ý nghĩa cầu phúc, lộc, may mắn. Nghi thức đóng dấu ấn lên giấy hoặc thẻ mang đến phước lành cho người nhận.
- Nghi thức thỉnh chuông, gióng trống: Tiếng chuông, tiếng trống ngân vang vọng núi rừng, báo hiệu lễ hội chính thức bắt đầu và cầu mong những điều tốt lành.
Phần hội diễn ra sôi động, náo nhiệt với các chương trình văn nghệ đặc sắc, có sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng trong và ngoài tỉnh. Các tiết mục văn nghệ mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống, ca ngợi vẻ đẹp của Yên Tử và tinh thần Phật giáo. Không khí lễ hội trở nên rộn ràng, thu hút du khách thập phương cùng hòa mình vào không gian văn hóa tâm linh độc đáo.
Các hoạt động sau khai hội: Đa dạng và hấp dẫn
Sau lễ khai hội, lễ hội Yên Tử tiếp tục diễn ra với nhiều hoạt động phong phú, kéo dài trong suốt 3 tháng mùa xuân. Du khách có thể tham gia các hoạt động sau:
-
Hành hương lễ Phật: Du khách hành hương lên núi Yên Tử để lễ Phật tại các chùa, am, tháp cổ kính như chùa Hoa Yên, chùa Một Mái, chùa Bảo Sái, chùa Đồng… Mỗi ngôi chùa mang một vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và lịch sử riêng, là điểm đến tâm linh không thể bỏ qua.
-
Tham quan khu Trung tâm lễ hội: Khu Trung tâm lễ hội là nơi diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật, trưng bày sản phẩm địa phương và ẩm thực đặc sắc. Du khách có thể tìm hiểu về văn hóa Yên Tử, mua sắm quà lưu niệm và thưởng thức các món ăn đặc sản.
-
Khám phá làng hành hương: Làng hành hương Yên Tử tái hiện không gian văn hóa truyền thống của vùng quê Bắc Bộ với những ngôi nhà cổ, đình làng, chợ quê… Du khách có thể trải nghiệm cuộc sống sinh hoạt của người dân địa phương, tham gia các trò chơi dân gian và thưởng thức ẩm thực truyền thống.
-
Tham gia các trò chơi dân gian: Lễ hội Yên Tử còn có nhiều trò chơi dân gian truyền thống như ném còn, kéo co, chọi gà, cờ tướng… tạo không khí vui tươi, sôi động và gắn kết cộng đồng. Giải cờ tướng Kỳ Vương Yên Tử là một trong những hoạt động được nhiều người yêu thích.
-
Xem biểu diễn văn nghệ truyền thống: Các đoàn nghệ thuật địa phương và các nghệ sĩ chuyên nghiệp biểu diễn các tiết mục văn nghệ truyền thống như múa rồng, múa lân, hát chèo, hát xẩm, võ thuật cổ truyền… mang đến những trải nghiệm văn hóa đặc sắc cho du khách.
-
Leo núi Yên Tử: Hành trình leo núi Yên Tử là một trải nghiệm không thể thiếu khi tham gia lễ hội. Du khách có thể lựa chọn đi bộ theo đường bộ hoặc đi cáp treo để lên đỉnh núi. Đường bộ lên đỉnh Yên Tử dài khoảng 6km, với hàng ngàn bậc đá, uốn lượn qua những cánh rừng thông, rừng trúc, mang đến khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ và không gian thanh tịnh. Dọc đường đi, du khách có thể ghé thăm các ngôi chùa, am, tháp cổ kính và suối Giải Oan, nơi gắn liền với câu chuyện bi thương về những cung nữ thời xưa.
Ngôi chùa Thiên Trúc Tự uy nghiêm trên đỉnh núi Yên Tử (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
- Chiêm bái chùa Đồng: Chùa Đồng nằm trên đỉnh cao nhất của núi Yên Tử, được mệnh danh là “nóc nhà Phật giáo miền Đông Bắc”. Chùa được làm hoàn toàn bằng đồng, có kiến trúc độc đáo và linh thiêng. Đứng trên chùa Đồng, du khách có thể phóng tầm mắt chiêm ngưỡng toàn cảnh núi non Yên Tử hùng vĩ và vịnh Hạ Long thơ mộng.
Ngày nay, hệ thống cáp treo hiện đại giúp việc chinh phục đỉnh Yên Tử trở nên dễ dàng hơn, phù hợp với nhiều đối tượng du khách. Tuy nhiên, nhiều người vẫn lựa chọn leo bộ để trải nghiệm hành trình tâm linh, thử thách ý chí và khám phá vẻ đẹp thiên nhiên Yên Tử.
Lưu ý khi du lịch lễ hội Yên Tử: Trọn vẹn hành trình tâm linh
Để có một chuyến du lịch lễ hội Yên Tử trọn vẹn và ý nghĩa, du khách cần lưu ý một số điều sau:
- Trang phục: Chọn trang phục lịch sự, kín đáo, phù hợp với không gian linh thiêng của lễ hội và chùa chiền. Tránh mặc quần áo quá ngắn, hở hang hoặc bó sát. Nên chọn giày dép thoải mái để dễ dàng di chuyển và leo núi.
- Hành vi ứng xử: Giữ thái độ tôn trọng, trang nghiêm khi tham gia lễ hội và viếng chùa. Không nói tục, chửi bậy, gây ồn ào, mất trật tự.
- Vệ sinh môi trường: Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi. Sử dụng thùng rác công cộng và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên Yên Tử.
- Chuẩn bị vật dụng cá nhân: Mang theo nước uống, đồ ăn nhẹ, khăn ướt, mũ, nón, kính râm, kem chống nắng, áo khoác nhẹ (nếu đi vào buổi tối hoặc sáng sớm), thuốc men cá nhân…
- Tiền bạc: Chuẩn bị đủ tiền mặt để chi tiêu cho các hoạt động tham quan, ăn uống, mua sắm và công đức tại chùa.
- Thời tiết: Theo dõi dự báo thời tiết trước khi đi để chuẩn bị trang phục và vật dụng phù hợp. Thời tiết Yên Tử vào mùa xuân khá dễ chịu, nhưng vẫn có thể có mưa phùn hoặc sương mù.
- An ninh: Cẩn thận bảo quản tư trang cá nhân, tránh bị móc túi hoặc mất cắp. Tuân thủ các quy định về an ninh trật tự của ban tổ chức lễ hội.
Kinh nghiệm du lịch Quảng Ninh mùa lễ hội Yên Tử (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
- Đặt dịch vụ trước: Nếu đi vào dịp cao điểm lễ hội, nên đặt trước các dịch vụ như khách sạn, xe cộ, cáp treo… để đảm bảo có chỗ và giá cả hợp lý.
Du lịch lễ hội Yên Tử là hành trình về với cội nguồn tâm linh, khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và trải nghiệm những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của Việt Nam. Hãy đến với Yên Tử để cảm nhận không khí linh thiêng, tìm lại sự bình yên trong tâm hồn và cầu mong những điều tốt lành cho bản thân và gia đình.