Chùa Hương, một quần thể di tích tôn giáo và thắng cảnh nổi tiếng, luôn là điểm đến hấp dẫn vào mỗi dịp đầu năm. Nằm cách trung tâm Hà Nội không xa, chùa Hương thu hút du khách thập phương bởi không gian thanh tịnh, kiến trúc độc đáo và những lễ hội truyền thống đặc sắc. Nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến hành hương sắp tới, hãy cùng khám phá những kinh nghiệm tham quan chùa Hương vào mùa lễ hội chi tiết nhất!
I. Tổng Quan Về Chùa Hương
Chùa Hương không chỉ là một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng mà còn là một vùng đất thiêng liêng, nơi du khách có thể chiêm bái, cầu nguyện và hòa mình vào cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp.
1. Chùa Hương Ở Đâu?
Chùa Hương, hay còn gọi là Hương Sơn, là một quần thể chùa chiền, đền thờ nằm rải rác trên núi Hương Sơn, thuộc huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Nơi đây từng được Bác Hồ ghé thăm và căn dặn: “Chùa Hương là nơi cảnh đẹp, ta phải biết quý trọng và gìn giữ cho con cháu mình thưởng thức thêm yêu quê hương, đất nước”. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, chùa Hương ngày nay là một trung tâm văn hóa – tôn giáo lớn của Việt Nam, với nhiều điểm đến tâm linh nổi tiếng như động Hương Tích, chùa Thiên Trù, đền Trình, chùa Giải Oan,…
Chùa Hương nằm bên hữu ngạn sông Đáy, cách trung tâm Hà Nội khoảng 62km về phía Tây Nam. Du khách chỉ mất hơn 1 giờ di chuyển bằng ô tô để đến được khu du lịch tâm linh nổi tiếng này.
Toàn cảnh Chùa Hương nhìn từ trên cao
2. Lịch Sử Hình Thành Chùa Hương
Chùa Hương có lịch sử từ thế kỷ 15 và được xây dựng với quy mô chính vào cuối thế kỷ 17. Tuy nhiên, chùa đã bị tàn phá trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Đến năm 1989, chùa Hương được phục dựng lại bởi Hòa thượng Thích Viên Thành dưới sự chỉ dạy của cố Hòa thượng Thích Thanh Chân. Công cuộc tái thiết chùa Thiên Trù kéo dài đến năm 1991 thì hoàn thành. Tiếp đó, cổng Nam Thiên Môn và nhiều công trình khác cũng được xây dựng, tạo nên một quần thể kiến trúc nguy nga, tráng lệ như ngày nay.
3. Chùa Hương Thờ Ai?
Chùa Hương là một quần thể gồm nhiều ngôi chùa, đền thờ khác nhau, nên mỗi nơi sẽ thờ những vị thần, phật khác nhau. Cụ thể:
- Đền Trình: Nằm trên dãy núi Ngũ Nhạc, thờ Quan Tư Mã Hùng Lãng, người có công phò vua Hùng Vương thứ VI đánh giặc Ân.
- Động Hương Tích: Nơi thờ Phật Quan Thế Âm Bồ Tát, nơi công chúa Diệu Thiện tu hành đắc đạo thành Phật.
- Đền Cửa Võng (Vân Song): Thờ “chúa Rừng” Thượng Ngàn Vân Hương Công chúa Lê Mại Thánh Mẫu.
- Chùa Thiên Trù: Thiền viện lớn, nơi tu tập của các nhà tu hành đạo Phật, lưu giữ Kinh, Luật, Luận của đạo Phật.
Ngoài ra, trong khu di tích Chùa Hương còn nhiều công trình kiến trúc độc đáo khác như chùa Đài Bắc, đình Quân, chùa Cả, chùa Giải Oan… cùng nhiều hang động đẹp thờ ngũ hổ và các tín ngưỡng riêng.
4. Kiến Trúc Độc Đáo Của Chùa Hương
Chùa Hương là một quần thể văn hóa – tôn giáo của Việt Nam, bao gồm hàng chục công trình kiến trúc chùa chiền, đền thờ, đình và hang động nằm rải rác trong thung lũng suối Yến. Mỗi ngôi chùa ở Hương Tích mang một nét kiến trúc riêng biệt, được chia thành 4 khu chính:
- Khu Hương – Thiên: Gồm 8 di tích: Động Hương Tích, chùa Thiên Trù, đền Trình Ngũ Nhạc, chùa Giải Oan, đền Cửa Võng, chùa Tiên Sơn, chùa Hinh Bồng, động Đại Binh.
- Khu Thanh Hương: Gồm 2 di tích: chùa Thanh Hương, động Hương Đài.
- Khu Long Vân: Gồm 4 di tích: chùa Long Vân, động Long Vân, động Cây Khế, hang Thánh Hóa.
- Khu Tuyết Sơn: Gồm 4 di tích: chùa Bảo Đài, động Ngọc Long, chùa Ngư Trì (chùa Cá), đền Trình Phú Yên.
Kiến trúc chùa Hương chủ yếu dựa vào vách núi, hang động, tạo nên sự đặc biệt và hài hòa với thiên nhiên.
II. Kinh Nghiệm Du Lịch Chùa Hương Mùa Lễ Hội Chi Tiết
Đến với chùa Hương, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp như chốn bồng lai tiên cảnh mà còn có cơ hội tìm hiểu về các hoạt động lễ hội, văn hóa tâm linh và ẩm thực độc đáo nơi đây.
1. Thời Điểm Lý Tưởng Nhất Để Đến Chùa Hương?
Chùa Hương đẹp vào mọi mùa trong năm, tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để du lịch chùa Hương là vào mùa lễ hội, từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch. Vào thời gian này, du khách thập phương nô nức kéo về trẩy hội, tham quan, tạo nên không khí vô cùng náo nhiệt và đặc sắc. Đây cũng là mùa cao điểm du lịch chùa Hương, vì vậy bạn nên chuẩn bị kỹ lưỡng để có một chuyến đi trọn vẹn.
Lễ hội chính của chùa Hương bắt đầu từ mùng 6 tháng Giêng và kéo dài đến 18 tháng Hai âm lịch. Đây là lễ hội lớn nhất miền Bắc, quy tụ 3 tôn giáo chính của Việt Nam và thu hút hàng triệu phật tử cùng du khách hành hương về đất Phật.
Ngoài phần lễ trang nghiêm, du khách còn được tham gia nhiều hoạt động văn hóa truyền thống đặc sắc như chèo thuyền, hát chầu văn, hát chèo,…
Nếu đến chùa Hương vào tháng Ba âm lịch, bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng mùa hoa gạo nở đỏ rực hai bên bờ suối Yến, tạo nên khung cảnh lãng mạn, nên thơ.
Mùa hoa gạo nở trên suối Yến
Ngoài ra, mùa hoa súng từ tháng 9 đến tháng 11 trên suối Yến cũng là một trải nghiệm thú vị. Lúc này, suối Yến trở nên yên bình và thơ mộng như một bức tranh thủy mặc với vẻ đẹp hoang sơ, điểm xuyết sắc tím hồng của hoa súng.
2. Chi Phí Du Lịch Chùa Hương?
Chi phí đi chùa Hương không quá tốn kém, chủ yếu bao gồm phí vào cổng, đi đò, tham quan, cáp treo và ăn uống. Cụ thể:
- Vé vào cổng: 80.000 VNĐ/người (tham quan toàn bộ 21 điểm di tích).
- Vé thuyền, đò:
- Tuyến chính Hương Tích: 50.000 VNĐ/khách/2 chiều.
- Tuyến Tuyết Sơn, Long Vân: 35.000 VNĐ/khách/2 chiều.
- Vé cáp treo:
- Người lớn: 120.000 VNĐ/vé 1 chiều – 180.000 VNĐ/vé khứ hồi.
- Trẻ em: 90.000 VNĐ/vé 1 chiều – 120.000 VNĐ/vé khứ hồi.
Miễn phí vé vào cổng cho thương binh hạng đặc biệt, trẻ em cao dưới 1,1m và dưới 10 tuổi. Miễn phí vé vào các ngày 23/11 (ngày di sản), 30/12 – 2/1 (Tết Nguyên Đán), 15/4 (lễ Phật Đản).
3. Hướng Dẫn Di Chuyển Đến Chùa Hương Từ Hà Nội
Từ Hà Nội, bạn có thể đến chùa Hương bằng nhiều phương tiện khác nhau:
- Xe máy: Đi theo tuyến Nguyễn Trãi – Thanh Xuân – Hà Đông – Ngã ba Ba La – Quốc lộ 21B (khoảng 59km, mất khoảng 1 giờ 30 phút).
- Ô tô: Đi theo đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Nút giao Đồng Văn – Quốc lộ 38 – Chợ Dầu – Chùa Hương (khoảng 62km, mất khoảng 1 tiếng).
- Xe buýt:
- Tuyến 103: Mỹ Đình – Chùa Hương (giá vé 9.000 VNĐ/người).
- Tuyến 75: Yên Nghĩa – Hương Sơn (giá vé 25.000 VNĐ/người).
- Tuyến 215: Giáp Bát – Hương Sơn (giá vé 12.000 VNĐ/người).
Khi đến chùa Hương, bạn sẽ tiếp tục đi thuyền từ bến Đục vào khu du lịch.
4. Sắm Lễ Đi Chùa Hương
Đi lễ chùa là một nét văn hóa tâm linh trong đời sống tinh thần của người Việt. Chùa Hương là vùng đất Phật linh thiêng, nơi du khách dâng hương bái Phật, tỏ lòng thành kính.
Đi chùa Hương cầu gì? Chùa Hương nổi tiếng là cầu gì được nấy, đặc biệt là cầu tự rất linh ứng. Các cặp vợ chồng hiếm muộn thường đến đây xin trời phật ban phước có được mụn con.
Đi chùa Hương cần chuẩn bị những gì? Đó là sự thành tâm và một lòng hướng Phật, cùng với sắm lễ đi chùa Hương để dâng cúng tại các đền, miếu, phủ, đình, chùa,… Bạn có thể tham khảo các lễ sau:
- Lễ chay: Hương, hoa, quả, trà, nến, thực dùng để lễ Phật, Bồ Tát.
- Lễ đồ sống: Trứng, gạo, muối, thịt sống để dâng cúng quan Ngũ Hổ, Bạch Xà, Thanh Xà (đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ Phủ).
- Lễ mặn: Gà, lợn, giò, chả… nấu chín cẩn thận (đặt ở ban Công Đồng).
- Lễ mặn sơn trang: Tôm, cua, ốc, đậu, xôi nếp cẩm,… (đặt tại ban Sơn Trang).
- Lễ thần thành hoàng: Xôi, chân giò luộc, rượu, tiền, vàng…
- Lễ ban thờ cô thờ cậu: Oản, hương, hoa, hia, hài, nón, áo, gương, lược…
Sắm lễ đi chùa Hương
Mâm lễ dù ít hay nhiều, ngon hay dở không quan trọng, mà phải thật thành tâm cúng bái, sẽ được trời Phật, các vị chư thần chứng giám.
5. Các Điểm Tham Quan Chính Ở Chùa Hương
Chùa Hương có rất nhiều đền chùa, hang động, để khám phá hết phải mất tới 2 ngày. Dưới đây là những điểm tham quan chính mà bạn không nên bỏ qua:
- Bến Đục: Điểm đến đầu tiên khi bạn đặt chân đến quần thể di tích chùa Hương. Đường vào chùa Hương duy nhất là đường thủy xuôi theo dòng suối Yến.
- Suối Yến: Ngồi thuyền trên dòng suối Yến mộng mơ là một phần không thể thiếu trong hành trình đến chùa Hương.
- Đền Trình: Ngôi đền nhỏ nằm bên phải dòng suối Yến, cách bến Đục khoảng 500m, nơi bạn cần ghé thăm trước khi vào các điểm di tích khác.
- Động Long Vân: Từ đền Trình, bạn có thể đi thuyền đến động Long Vân, nơi có chùa Long Vân nằm trên lưng chừng núi với khung cảnh tuyệt đẹp.
- Chùa Thanh Sơn: Thuộc khu Thanh Hương, là một ngôi chùa cổ kính có tuổi đời hàng trăm năm.
- Chùa Thiên Trù: Ngôi chùa được mệnh danh là “Biệt chiếm nhất Nam Thiên”, một công trình kiến trúc văn hóa nghệ thuật thời Lê – Nguyễn.
Dấu vết xưa của chùa Thiên Trù còn lại vườn thápDấu vết xưa của chùa Thiên Trù còn lại vườn tháp cổ
- Động Hương Tích: Tâm điểm của khu du lịch chùa Hương, nơi đặt tượng Phật Bà Quan Âm bằng đá xanh, được chúa Trịnh Sâm phong tặng danh hiệu “Nam Thiên đệ nhất động”.
- Chùa Giải Oan: Nằm trên đường từ chùa Thiên Trù đến động Hương Tích, nơi có giếng Thanh Trì nước trong suốt, tương truyền là nơi Phật Bà Quan Âm đã tắm để tẩy trần.
- Đền Cửa Võng: Ngôi đền thờ “Thượng Ngàn Vân Hương Công chúa Lê Mại Thánh Mẫu”, nơi ở của các tiên nữ thường mang tin tức từ chùa Ngoài vào chùa Trong.
- Chùa Bảo Đài: Ngôi chùa xây dựng theo lối kiến trúc cổ thời Lê – Trịnh, nằm trên dòng suối Tuyết Sơn thơ mộng.
- Động Tuyết Sơn: Nằm trên lưng chừng núi, bên trong có nhiều nhũ đá đẹp như áng rồng.
6. Những Món Ăn Đặc Sản Nên Thử Khi Đi Chùa Hương
Ngoài cảnh đẹp và không khí linh thiêng, chùa Hương còn có nhiều món đặc sản ngon mà bạn không nên bỏ lỡ:
- Củ mài: Chế biến thành nhiều món hấp dẫn như chè củ mài, bánh củ mài ngũ cốc, bánh kẹo củ mài,…
- Chè lam: Món ăn ngọt ngào làm từ nếp cái, gừng tươi, bột quế, thường được ăn kèm với nước trà.
- Rau sắng: Loại rau đặc sản có vị ngọt đậm đà, thường dùng để nấu canh với thịt hoặc cá.
- Mơ chùa Hương: Loại mơ nổi tiếng với vị chua dịu, cùi dày, thường được dùng để ngâm rượu hoặc làm nước mơ.
Các món đặc sản ở Chùa Hương
Bạn có thể thưởng thức các món ăn đặc sản này tại các nhà hàng gần khu vực chùa:
- Nhà hàng Mai Lâm (Số 4 Thiên Trù)
- Nhà hàng Quyết Thắng (Số 1 Thiên Trù)
- Nhà hàng Thịnh Khang (Bến Yến)
- Nhà hàng Xuân Hinh (Bến đò suối Yến)
- Nhà hàng Xuân Dung (Núi Soi, suối Yến)
- Nhà hàng Cổng Đồng Quán (Đục Khê)
7. Những Điều Cần Biết Khi Đi Chùa Hương
- Trang phục: Chọn trang phục tối giản, gọn gàng, thoải mái, màu sắc nhã nhặn, kín đáo. Tránh mặc quần áo hở hang, gợi cảm.
- Kế hoạch: Lên kế hoạch cụ thể về lịch trình, điểm đến, chuẩn bị đồ lễ và trang phục phù hợp.
- Thời tiết: Xem dự báo thời tiết để chuẩn bị áo khoác, áo mưa, ô dù,…
- Đồ dùng cá nhân: Chuẩn bị đồ ăn vặt, nước uống vì giá cả ở khu du lịch khá đắt.
- Vệ sinh: Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi.
- An ninh: Cẩn thận bảo quản đồ đạc cá nhân, tránh bị mất cắp.
- Mua sắm: Hỏi giá trước khi mua, kiểm tra hạn sử dụng của sản phẩm.
Lưu ý về trang phục khi đi lễ chùa
Vào mùa lễ hội, chùa Hương thường rất đông đúc, dễ xảy ra tình trạng chèo kéo khách, ép giá, hoặc các dịch vụ mê tín dị đoan. Vì vậy, bạn có thể cân nhắc lựa chọn các tour du lịch chùa Hương để có một chuyến đi thuận lợi và an toàn.
III. Kết Luận
Hy vọng với những kinh nghiệm tham quan chùa Hương vào mùa lễ hội chi tiết trên, bạn sẽ có một chuyến đi thật ý nghĩa và đáng nhớ. Chùa Hương không chỉ là một địa điểm du lịch tâm linh mà còn là nơi để bạn tìm về với cội nguồn, khám phá những giá trị văn hóa truyền thống và hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp. Chúc bạn có một hành trình an lành và tràn đầy niềm vui!