Việt Nam, một đất nước giàu tài nguyên thiên nhiên, không chỉ nổi tiếng với cảnh quan tuyệt đẹp mà còn là nơi hội tụ của những làng nghề truyền thống độc đáo. Trong số đó, những làng nghề chế tác đá quý luôn thu hút sự chú ý đặc biệt bởi sự tinh xảo, tỉ mỉ và giá trị văn hóa, kinh tế mà nó mang lại. Hãy cùng Du Lịch Khắp Thế Gian khám phá những “viên ngọc” ẩn mình này, nơi những khối đá vô tri được thổi hồn, trở thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Từ bao đời nay, nghề chế tác đá quý đã gắn liền với đời sống của người dân Việt Nam, đặc biệt là ở những vùng đất có nguồn tài nguyên đá quý phong phú. Nghề này không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Lục Yên – “Vương Quốc Ruby” và Nghệ Thuật Chế Tác Đá Hoa Trắng
Nhắc đến làng nghề chế tác đá quý ở Việt Nam, không thể không nhắc đến Lục Yên, Yên Bái. Nơi đây được mệnh danh là “vương quốc ruby” với trữ lượng đá quý lớn và chất lượng cao. Bên cạnh ruby, Lục Yên còn nổi tiếng với đá hoa trắng, một loại đá độc đáo được sử dụng để chế tác ra nhiều sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo.
Để tạo ra tác phẩm đẹp nghệ nhân phải tỉ mỉ từ khâu chọn đá thô. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Làng nghề chế tác đá mỹ nghệ ở Lục Yên tập trung chủ yếu ở làng Chuông, xã Tân Lĩnh, ngay cửa ngõ vào thị trấn Yên Thế. Nơi đây đã hình thành những cơ sở chế tác đá mỹ nghệ đầu tiên từ hơn 15 năm trước, tạo nên một địa chỉ quen thuộc cho những người thợ điêu khắc đá.
Thợ đá Làng Chuông, xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên (Yên Bái) đang chế tác lộc bình khổng lồ bằng đá hoa trắng. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Dưới bàn tay tài hoa của những người thợ Lục Yên, những tảng đá hoa trắng xù xì, thô ráp đã biến thành những sản phẩm mỹ nghệ độc đáo, được khách hàng trong và ngoài nước ưa chuộng. Các sản phẩm đá mỹ nghệ ở đây rất đa dạng, từ tượng Phật, linh vật, phù điêu đến các vật dụng trang trí nội thất, phong thủy.
Những lộc bình bằng đá hoa trăng đang được các thợ đá mài giũa, đánh bóng tỉ mẩn. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Anh Lưu Đình Hoành, một trong những người đầu tiên “khai sinh” ra làng đá mỹ nghệ này, chia sẻ rằng: “Những sản phẩm đá mỹ nghệ được chế tác, đặc biệt là đồ tâm linh, cần có đôi bàn tay khéo léo, óc sáng tạo và tâm hồn thật trong sáng. Người thợ cần có trình độ cao về nghề mới tạo ra những sản phẩm hội tụ tinh hoa để đưa vào đình chùa.”
Thợ đá Làng Chuông, xã Tân Lĩnh chế tác bức phù điêu từ đá trắng. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Nghề điêu khắc đá mỹ nghệ đòi hỏi sự kết hợp giữa lao động chân tay, lao động trí tuệ và cả tâm hồn nghệ sĩ. Người thợ phải có con mắt thẩm mỹ tinh tế để nhận ra vẻ đẹp tiềm ẩn trong từng khối đá thô ráp.
Bàn tay khéo léo cùng sự hỗ trợ của máy móc tạo nên những tác phẩm nghệ thuật từ đá. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Ngày nay, với sự hỗ trợ của máy móc, người thợ đá Lục Yên đã giảm bớt được gánh nặng về sức lực và có nhiều thời gian hơn để sáng tạo. Tuy nhiên, để tạo ra một sản phẩm nghệ thuật thực sự, người thợ vẫn phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, từ phác thảo, tạo hình, đục thô, đục tinh đến đánh bóng hoàn thiện.
Từ viên đá thô ráp, tác phẩm rồng được hoàn thiện đầy tinh tế. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Anh Trần Văn Định, một thợ chế tác đá mỹ nghệ tại Làng Chuông, chia sẻ: “Khi chế tác, cần tập trung, thổi hồn vào khối đá thì mới ra sản phẩm tốt, như ý được. Những người thợ như tôi luôn mong muốn tạo ra những sản phẩm được khách hàng cảm thấy hài lòng đón nhận, thấy được vẻ đẹp nghệ thuật và chất lượng”.
Mẫu tượng phật được nhiều khách hàng lựa chọn. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Những sản phẩm đá mỹ nghệ Lục Yên ngày càng được nâng cao về chất lượng, mẫu mã và độ tinh xảo, không hề thua kém các làng nghề nổi tiếng khác trong nước. Điều này đã thu hút được sự quan tâm của nhiều khách hàng trong và ngoài nước.
Một bức tượng phật được chế tác từ đá hoa trắng. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Ông Nguyễn Ngọc Sơn, Trưởng phòng Kinh tế – Hạ tầng huyện Lục Yên, cho biết huyện đang rất quan tâm đến việc xây dựng và phát triển các làng nghề, đặc biệt là nghề chế tác đá mỹ nghệ và làm tranh đá quý, nhằm phát huy thế mạnh của địa phương và tạo nguồn thu nhập ổn định cho người dân.
Những viên đá quý lung linh sắc màu bày bán tại chợ. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Với sự đa dạng về chủng loại, mẫu mã và màu sắc, đá mỹ nghệ Lục Yên đã và đang trở thành một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích vẻ đẹp của đá quý và muốn tìm hiểu về nghề chế tác truyền thống của Việt Nam.
Khách mua hàng kiểm tra chất lượng sản phẩm đá quý Lục Yên. Ảnh: Việt Dũng – TTXVN
Đà Nẵng – Trung Tâm Chế Tác Đá Mỹ Nghệ Non Nước
Ngoài Lục Yên, Đà Nẵng cũng là một trung tâm chế tác đá mỹ nghệ nổi tiếng của Việt Nam. Làng đá Non Nước, nằm dưới chân núi Ngũ Hành Sơn, đã có lịch sử hơn 400 năm. Nơi đây nổi tiếng với những sản phẩm điêu khắc từ đá cẩm thạch, mang đậm nét văn hóa Phật giáo và tín ngưỡng dân gian.
Các Làng Nghề Khác
Ngoài Lục Yên và Đà Nẵng, Việt Nam còn có một số làng nghề chế tác đá quý khác, như:
- Quảng Nam: Nổi tiếng với các sản phẩm từ đá granite và marble.
- Bình Định: Chuyên chế tác các sản phẩm từ đá bazan.
- Thanh Hóa: Có nghề chế tác đá xanh, đá trắng.
Phát Triển Bền Vững Làng Nghề Chế Tác Đá Quý
Để bảo tồn và phát huy giá trị của những làng nghề chế tác đá quý ở Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ, bao gồm:
- Bảo vệ nguồn tài nguyên đá quý: Khai thác hợp lý, bảo vệ môi trường.
- Nâng cao tay nghề cho người thợ: Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn kỹ thuật.
- Đầu tư vào công nghệ: Áp dụng các kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất.
- Xây dựng thương hiệu: Quảng bá sản phẩm đá quý Việt Nam trên thị trường quốc tế.
- Phát triển du lịch làng nghề: Kết hợp du lịch với trải nghiệm văn hóa, mua sắm.
Kết Luận
Những làng nghề chế tác đá quý ở Việt Nam không chỉ là nơi sản xuất ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo mà còn là nơi lưu giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Việc bảo tồn và phát triển bền vững những làng nghề này là trách nhiệm của cả cộng đồng, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa Việt Nam và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Bạn đã sẵn sàng cho hành trình khám phá những “viên ngọc” của Việt Nam chưa? Hãy cùng Du Lịch Khắp Thế Gian trải nghiệm những điều thú vị và ý nghĩa tại những làng nghề chế tác đá quý này nhé!