Việt Nam, một đất nước với bề dày lịch sử và văn hóa, không chỉ nổi tiếng với những thành phố hiện đại mà còn ẩn chứa vẻ đẹp mộc mạc, bình dị tại những làng quê cổ kính. Những ngôi làng này không chỉ là nơi lưu giữ dấu ấn thời gian qua kiến trúc độc đáo, phong tục tập quán đặc sắc mà còn là kho tàng văn hóa, lịch sử sống động của dân tộc. Hành trình khám phá những làng cổ ở Việt Nam sẽ đưa bạn ngược dòng thời gian, cảm nhận nhịp sống chậm rãi, thanh bình và chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc truyền thống độc đáo, nơi hồn quê Việt vẫn còn nguyên vẹn.
Từ miền Bắc với những ngôi làng trầm mặc, rêu phong, đến miền Trung và miền Nam với những làng quê yên bình bên dòng sông, mỗi làng cổ mang một vẻ đẹp riêng biệt, một câu chuyện lịch sử và văn hóa khác nhau. Hãy cùng Du lịch khắp thế gian khám phá vẻ đẹp tinh tế và giá trị văn hóa sâu sắc của những làng cổ Việt Nam, nơi thời gian dường như ngừng trôi, để lại những giá trị truyền thống quý báu cho thế hệ mai sau.
1. Làng Đường Lâm (Hà Nội) – Nét Cổ Kính Giữa Lòng Thủ Đô
Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 50km về phía Tây, làng cổ Đường Lâm thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội, được mệnh danh là “bảo tàng sống” của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Với lịch sử hơn ngàn năm tuổi, Đường Lâm là ngôi làng hiếm hoi vẫn giữ được gần như nguyên vẹn cấu trúc và nếp sinh hoạt của một làng quê truyền thống Bắc Bộ. Khi đặt chân đến đây, du khách sẽ ngỡ ngàng trước không gian yên bình, trong lành, khác hẳn với sự ồn ào, náo nhiệt của phố thị.
Đường Lâm quyến rũ du khách bởi những con đường làng quanh co lát gạch đỏ, những bức tường đá ong cổ kính rêu phong, những ngôi nhà gỗ lim trầm mặc và những mái ngói rêu phong in đậm dấu ấn thời gian. Đến Đường Lâm, bạn sẽ bắt gặp những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam như cổng làng uy nghi, cây đa cổ thụ tỏa bóng mát, giếng làng nước trong xanh, sân đình rộng lớn và những ngôi nhà cổ kính hàng trăm năm tuổi. Tất cả hòa quyện tạo nên một không gian cổ kính, thanh bình và đậm chất thơ.
Để hành trình khám phá Đường Lâm thêm trọn vẹn, du khách có thể kết hợp tham quan Thành cổ Sơn Tây, Đền Và và Đền Măng Sơn, những địa điểm văn hóa lịch sử nổi tiếng nằm gần làng cổ.
Cổng làng Đường Lâm cổ kính với mái ngói rêu phong
Nhà cổ tại làng Đường Lâm với kiến trúc truyền thống Bắc Bộ
2. Làng Ước Lễ (Hà Nội) – Hương Vị Giò Chả và Kiến Trúc Cổ
Làng Ước Lễ, tọa lạc tại xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với nghề làm giò chả trứ danh mà còn là một ngôi làng cổ mang đậm dấu ấn thời gian. Đến với Ước Lễ, du khách không chỉ được thưởng thức hương vị thơm ngon đặc biệt của giò chả truyền thống mà còn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc cổ kính, thanh bình của làng quê Việt Nam.
Ấn tượng đầu tiên khi đến Ước Lễ chính là chiếc cổng làng uy nghi, được xây dựng theo lối vòm truyền thống với những viên gạch đỏ vững chãi và mái cong vút hình lân. Trên gác cổng treo bức đại tự “Mỹ Tục Khả Phong” do vua Tự Đức ban tặng, minh chứng cho vẻ đẹp văn hóa và truyền thống tốt đẹp của làng. Bên cạnh cổng làng, cầu cong Ước Lễ cũng là một điểm nhấn kiến trúc độc đáo, bắc qua con mương rộng, dẫn vào lòng làng.
Khác với những làng du lịch ồn ào, Ước Lễ vẫn giữ được vẻ thanh bình, yên tĩnh, đậm chất quê. Dạo bước trong làng, du khách sẽ cảm nhận được không khí trong lành, dễ chịu và chiêm ngưỡng những ngôi nhà cổ, những con ngõ nhỏ, những khu chợ xưa cũ, tất cả tạo nên một bức tranh làng quê Việt Nam xưa đầy hoài niệm.
Cổng làng Ước Lễ với kiến trúc vòm truyền thống và bức đại tự "Mỹ Tục Khả Phong"
Cầu cong Ước Lễ duyên dáng bắc qua con mương
3. Làng Thổ Hà (Bắc Giang) – Vẻ Đẹp Bên Dòng Sông Cầu
Nằm bên bờ sông Cầu thơ mộng, làng Thổ Hà thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, là một viên ngọc quý của văn hóa truyền thống Bắc Bộ. Làng Thổ Hà nổi tiếng với vẻ đẹp cổ kính, kiến trúc độc đáo và nghề làm bánh đa nem, mì gạo truyền thống. Đến với Thổ Hà, du khách sẽ được hòa mình vào không gian yên bình, tĩnh lặng của làng quê và khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc.
Thổ Hà tự hào với những công trình kiến trúc cổ kính từ thế kỷ XVI, XVII như đình Thổ Hà, chùa Đoan Minh Tự, Văn chỉ, cổng làng, điếm làng… Đình Thổ Hà là một công trình kiến trúc gỗ bề thế, chạm khắc tinh xảo, là biểu tượng văn hóa của làng. Chùa Đoan Minh Tự nổi tiếng với kiến trúc độc đáo và không gian thanh tịnh. Những ngôi nhà cổ ở Thổ Hà được xây dựng bằng tiểu sành, mảnh gốm, tạo nên nét kiến trúc đặc trưng không lẫn vào đâu được.
Mặc dù nghề gốm truyền thống đã mai một, người dân Thổ Hà ngày nay chủ yếu sống bằng nghề làm bánh đa nem và mì gạo. Hình ảnh những phên bánh đa nem phơi dọc các con đường làng đã trở thành một nét đặc trưng của Thổ Hà, tạo nên một khung cảnh thanh bình, yên ả và nên thơ.
Ngôi nhà cổ được xây dựng bằng tiểu sành độc đáo tại làng Thổ Hà
Đình Thổ Hà với kiến trúc gỗ bề thế và chạm khắc tinh xảo
4. Làng Kẻ Vẽ (Hà Nội) – Nét Đẹp Truyền Thống Bên Sông Hồng
Làng Kẻ Vẽ, hay còn gọi là làng Đông Ngạc, nằm ven sông Hồng, thuộc quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, là một trong những ngôi làng cổ nổi tiếng của Hà Nội. Với vẻ đẹp cổ kính, kiến trúc độc đáo và truyền thống hiếu học, làng Kẻ Vẽ là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm hiểu về văn hóa và lịch sử của vùng đất Thăng Long xưa.
Điểm đặc biệt của làng Kẻ Vẽ là những con ngõ nhỏ lát gạch nghiêng, tạo nên một không gian cổ kính, yên bình. Đình làng Kẻ Vẽ được xây dựng từ thế kỷ 17, là nơi thờ Thành Hoàng làng và lưu giữ nhiều hiện vật quý giá như bia đá, bộ tranh gỗ sơn mài thời Lê. Chùa làng được xây dựng từ thế kỷ 18-19, vẫn giữ được quả chuông đồng đúc từ năm Diên Hựu thứ 2 và bia đá niên hiệu thời Thịnh Đức.
Làng Kẻ Vẽ còn nổi tiếng với truyền thống hiếu học, là quê hương của nhiều tiến sĩ, nhà khoa bảng nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Đến Kẻ Vẽ, du khách có thể tham quan nhà thờ tổ của các dòng họ Phan, Phạm, Hoàng, Đỗ, Nguyễn và chiêm ngưỡng những di vật quý giá được bảo tồn cẩn thận, minh chứng cho truyền thống văn hóa và lịch sử lâu đời của làng.
Ngõ nhỏ lát gạch nghiêng mang đậm nét truyền thống tại làng Kẻ Vẽ
Nhà thờ tổ của một dòng họ tại làng Kẻ Vẽ với kiến trúc cổ kính
5. Làng Cự Đà (Hà Nội) – Làng Doanh Nhân và Nghề Tương Truyền Thống
Làng Cự Đà, thuộc xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội, cách trung tâm thành phố khoảng 15km về phía Tây, nổi tiếng với danh xưng “làng doanh nhân” và nghề làm tương truyền thống. Cự Đà không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc cổ kính mà còn bởi những câu chuyện thú vị về sự phát triển kinh tế và tinh thần kinh doanh của người dân nơi đây.
Từ đầu thế kỷ 19, người dân Cự Đà đã bắt đầu kinh doanh ở Hà Nội và xây dựng những ngôi nhà khang trang trong làng. Điều độc đáo là Cự Đà là làng cổ đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam có hệ thống đánh số nhà, ghi tên ngõ, xóm như ở phố, thể hiện sự quy củ và nề nếp trong quản lý và phát triển làng. Kiến trúc Cự Đà mang sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống Bắc Bộ và phong cách Pháp, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và ấn tượng.
Bên cạnh kiến trúc, Cự Đà còn nổi tiếng với nghề làm tương truyền thống. Tương Cự Đà đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng, được nhiều người yêu thích. Đến Cự Đà, du khách không chỉ được tham quan làng cổ mà còn có cơ hội tìm hiểu về quy trình làm tương truyền thống và thưởng thức hương vị đặc trưng của tương Cự Đà.
Ngôi nhà cổ mang kiến trúc Pháp độc đáo tại làng Cự Đà
Nghề làm tương truyền thống tại làng Cự Đà
6. Làng Nôm (Hưng Yên) – Vẻ Đẹp Nguyên Sơ và Chợ Quê
Làng Nôm, tọa lạc tại xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km, là một trong những ngôi làng cổ hiếm hoi ở miền Bắc còn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ, mộc mạc. Đến với làng Nôm, du khách sẽ được đắm mình trong không gian yên bình, tĩnh lặng và khám phá những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc.
Điểm nhấn của làng Nôm là chợ Nôm, một khu chợ quê vẫn giữ được nét sinh hoạt truyền thống của chợ làng Việt Nam xưa. Chợ Nôm không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là nơi giao lưu văn hóa, gặp gỡ của người dân trong vùng. Chùa Nôm cũng là một điểm đến không thể bỏ qua khi đến làng Nôm. Chùa Nôm nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, mang đậm dấu ấn Á Đông và bộ sưu tập tượng Phật bằng đất nung quý giá. Cầu đá làng Nôm bắc qua sông Nguyệt Đức cũng là một biểu tượng của làng, với kiến trúc tinh xảo và vẻ đẹp cổ kính.
Làng Nôm là một bức tranh làng quê Việt Nam xưa sống động, nơi du khách có thể tìm thấy sự bình yên, thư thái và cảm nhận được hồn quê Việt Nam trong trẻo.
Chợ Nôm – không gian chợ quê truyền thống vẫn được giữ gìn
Cầu đá cổ kính bắc qua sông Nguyệt Đức tại làng Nôm
7. Làng Cựu (Phú Xuyên) – Kiến Trúc Pháp Giữa Lòng Quê Việt
Làng Cựu, thuộc xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội, là một ngôi làng độc đáo với sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống Việt Nam và phong cách Pháp. Làng Cựu được biết đến với những ngôi biệt thự cổ kính mang đậm dấu ấn kiến trúc Pháp, xen lẫn giữa những ngôi nhà truyền thống Việt Nam, tạo nên một không gian văn hóa đa dạng và hấp dẫn.
Điểm nổi bật của làng Cựu là cổng làng được xây dựng cách đây 500 năm, mang dáng vẻ kiểu tam quan nhưng có hai cánh cửa mở rộng và mái vòm. Cổng làng được trang trí tinh xảo với hình tượng kỳ lân, nậm rượu, hoa lá và chữ Nho, thể hiện sự giao thoa văn hóa Đông – Tây. Những con đường làng lát đá xanh mịn, những ngôi nhà cổ với cửa sổ cao rộng, những con ngõ nhỏ sâu hun hút tạo nên vẻ đẹp cổ kính, thanh bình và lãng mạn cho làng Cựu.
Đến làng Cựu, du khách sẽ cảm nhận được không khí trong lành, yên tĩnh và chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại, giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Pháp.
Ngôi biệt thự cổ mang phong cách Pháp tại làng Cựu
Cổng làng Cựu 500 năm tuổi với kiến trúc độc đáo
8. Làng Cổ Túy Loan (Đà Nẵng) – Dấu Ấn Lịch Sử và Đình Làng 500 Năm
Làng Cổ Túy Loan, thuộc xã Phong Hòa, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng, là một ngôi làng cổ có lịch sử hơn 500 năm, mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử của vùng đất Quảng Nam – Đà Nẵng. Làng Túy Loan nổi tiếng với đình làng cổ kính, kiến trúc độc đáo và không gian yên bình, thanh tĩnh của làng quê Việt Nam.
Đình Túy Loan là một công trình kiến trúc cổ kính, được xây dựng từ thế kỷ XV, là nơi thờ Thành Hoàng làng và tổ chức các lễ hội truyền thống của làng. Đình Túy Loan lưu giữ 20 bức phong thần, có niên đại gần nhất từ thời vua Khải Định, một nét đặc trưng hiếm có so với các đình làng khác. Bức phong cuốn thư lớn trước sân đình được làm bằng nghệ thuật sành sứ độc đáo, với hình long mã và con lân, là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc.
Đến làng Túy Loan, du khách sẽ được hòa mình vào không gian yên bình, trong lành của làng quê, chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của đình làng và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của vùng đất này.
Đình Túy Loan cổ kính với kiến trúc độc đáo và bức phong cuốn thư bằng sành sứ
Không gian yên bình, cổ kính tại làng Túy Loan
9. Làng Gốm Bát Tràng (Hà Nội) – Nơi Gìn Giữ Hồn Đất Việt
Làng Gốm Bát Tràng, thuộc huyện Gia Lâm, Hà Nội, là một trong những làng nghề gốm sứ nổi tiếng nhất Việt Nam. Với lịch sử hơn 700 năm, Bát Tràng không chỉ là nơi sản xuất ra những sản phẩm gốm sứ tinh xảo mà còn là một điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước.
Đến Bát Tràng, du khách sẽ được tham quan đình làng Bát Tràng, nơi thờ Thành Hoàng và tổ chức các lễ hội truyền thống, chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính và tìm hiểu về lịch sử làng gốm. Nhà cổ Vạn Vân là một điểm đến độc đáo khác ở Bát Tràng, nơi trưng bày hơn 400 món đồ gốm sứ cổ từ thế kỷ 15 đến 19, là một bảo tàng gốm sứ tư nhân quý giá. Du khách cũng có thể trải nghiệm làm gốm tại các xưởng gốm trong làng, tự tay tạo ra những sản phẩm gốm sứ độc đáo của riêng mình.
Mặc dù ngày nay Bát Tràng đã trở thành một làng nghề du lịch sầm uất, làng vẫn giữ được không gian xanh mát, bình dị của làng quê Việt Nam, nơi du khách có thể tìm thấy sự thư thái và trải nghiệm những nét văn hóa truyền thống đặc sắc.
Đình làng Bát Tràng cổ kính, nơi diễn ra các lễ hội truyền thống
Sản phẩm gốm sứ tinh xảo tại làng gốm Bát Tràng
10. Làng Cổ Long Tuyền (Cần Thơ) – Vẻ Đẹp Miệt Vườn và Nhà Cổ Bình Thủy
Làng Cổ Long Tuyền, nằm bên dòng sông Bình Thủy hiền hòa, thuộc Cần Thơ, là một điểm đến du lịch hấp dẫn ở miền Tây Nam Bộ. Làng Long Tuyền nổi tiếng với vẻ đẹp miệt vườn sông nước, những ngôi nhà cổ kính và truyền thống văn hóa đặc sắc của vùng đất phương Nam.
Đến Long Tuyền, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những ngôi nhà cổ nằm san sát nhau bên chợ Bình Thủy, vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính, độc đáo. Đặc biệt, nhà cổ Bình Thủy, thuộc dòng họ Dương, được xây dựng từ năm 1870, là một trong những ngôi nhà cổ đẹp và nổi tiếng nhất ở miền Tây. Ngôi nhà mang kiến trúc Pháp cổ điển, với không gian rộng lớn, nội thất sang trọng và vườn cây xanh mát.
Làng Long Tuyền không chỉ có nhà cổ mà còn có những vườn trái cây trĩu quả, những con rạch nhỏ uốn lượn và những cánh đồng lúa xanh mướt, tạo nên một bức tranh làng quê miền Tây Nam Bộ yên bình, thơ mộng.
Nhà cổ Bình Thủy với kiến trúc Pháp cổ điển và không gian rộng lớn
Vẻ đẹp miệt vườn sông nước tại làng cổ Long Tuyền
11. Làng Cổ Phước Tích (Thừa Thiên Huế) – Bảo Tàng Sống Bên Sông Ô Lâu
Làng Cổ Phước Tích, tọa lạc bên dòng sông Ô Lâu, thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế, được xem là một bảo tàng sống động, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa làng quê Việt Nam qua hàng trăm năm. Phước Tích nổi tiếng với những ngôi nhà rường cổ kính, kiến trúc độc đáo và nghề gốm truyền thống.
Đến Phước Tích, du khách sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp cổ kính của những ngôi nhà rường, với hơn 100 ngôi nhà cổ, trong đó có 37 ngôi có tuổi đời trên 100 năm và 12 ngôi đặc biệt trên 150 – 200 năm tuổi. Những ngôi nhà rường ở Phước Tích được chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự tài hoa và khéo léo của các nghệ nhân xưa. Không gian làng Phước Tích yên tĩnh, trong lành, với những con đường nhỏ, ngõ hẻm rợp bóng cây xanh, những khu vườn xanh mát và những ngôi nhà cổ kính, tạo nên một bức tranh làng quê Việt Nam xưa thanh bình, thơ mộng.
Du khách đến Phước Tích còn có cơ hội tìm hiểu về nghề gốm truyền thống của làng, chiêm ngưỡng những sản phẩm gốm sứ độc đáo và trải nghiệm làm gốm tại các xưởng gốm trong làng.
Ngôi nhà rường cổ kính với kiến trúc độc đáo tại làng Phước Tích
Không gian yên bình, xanh mát tại làng cổ Phước Tích
12. Làng cổ Phong Nam (Đà Nẵng) – Nét Quê Yên Bình Miền Trung
Làng cổ Phong Nam, thuộc huyện Hòa Vang, Đà Nẵng, là một điểm đến du lịch lý tưởng cho những ai muốn tìm về vẻ đẹp yên bình, mộc mạc của làng quê Việt Nam miền Trung. Phong Nam vẫn giữ được những nét kiến trúc truyền thống của làng quê Việt cổ, với những ngôi nhà cổ kính, những con đường làng rợp bóng tre xanh và những cánh đồng lúa bát ngát.
Đến Phong Nam, du khách sẽ cảm nhận được không khí trong lành, yên tĩnh và chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc cổ như đình làng, chùa, miếu, nhà thờ tiền hiền, nhà thờ tộc họ… Những hàng tre xanh mát, những cánh đồng lúa vàng óng, những ngôi nhà cổ rêu phong tạo nên một bức tranh làng quê Việt Nam thanh bình, nên thơ.
Mặc dù chịu ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, làng Phong Nam vẫn cố gắng giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của mình, là một điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá vẻ đẹp làng quê Việt Nam.
Làng cổ Phong Nam với những hàng tre xanh mát và cánh đồng lúa
Ngôi nhà cổ rêu phong tại làng Phong Nam mang đậm nét kiến trúc miền Trung
Những làng cổ ở Việt Nam không chỉ là những điểm đến du lịch hấp dẫn mà còn là những di sản văn hóa quý giá, cần được bảo tồn và phát huy. Mỗi làng cổ mang một vẻ đẹp riêng, một câu chuyện lịch sử và văn hóa khác nhau, nhưng tất cả đều góp phần tạo nên bức tranh đa dạng và phong phú của văn hóa Việt Nam. Hãy dành thời gian khám phá những làng cổ Việt Nam để cảm nhận vẻ đẹp tinh tế, giá trị văn hóa sâu sắc và tìm lại những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc.