Đền Trần Nam Định, một biểu tượng linh thiêng và niềm tự hào của người dân Việt, không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là điểm hẹn văn hóa tâm linh độc đáo, thu hút du khách thập phương. Mỗi dịp xuân về, lễ Khai Ấn Đền Trần lại rộn ràng đón hàng nghìn người hành hương, và tháng Tám âm lịch, lễ hội Đền Trần tưng bừng diễn ra, tái hiện những nét đẹp truyền thống của dân tộc. Hãy cùng Du lịch khắp thế gian khám phá vẻ đẹp văn hóa, lịch sử và những trải nghiệm tâm linh sâu sắc khi thăm đền Trần, ngôi đền linh thiêng nơi đất Thành Nam.
Lịch Sử Đền Trần: Dấu Ấn Vương Triều Trần Hưng Thịnh
Đền Trần tọa lạc tại đường Trần Thừa, phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định, trên mảnh đất quốc lộ 10 sầm uất. Nơi đây không chỉ là một ngôi đền, mà còn là cả một quần thể di tích lịch sử văn hóa quốc gia, nơi an nghỉ tâm linh của 14 vị vua Trần cùng gia quyến và các danh tướng lẫy lừng. Triều đại nhà Trần, với những chiến công hiển hách chống giặc Nguyên Mông, đã khắc sâu vào lịch sử dân tộc những trang vàng chói lọi.
Lễ hội đền Trần, đặc biệt là lễ Khai Ấn vào đầu năm và lễ hội tháng Tám, là dịp để người dân tưởng nhớ công đức của các bậc tiền nhân, đồng thời hòa mình vào không gian văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc. Đền Trần không chỉ là một điểm đến du lịch, mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và sự kết nối giữa quá khứ hào hùng và hiện tại tươi đẹp.
Về lịch sử hình thành, đền Trần được xây dựng vào năm 1695, trên chính nền móng của Thái miếu nhà Trần xưa, tức Phủ Thiên Trường. Phủ Thiên Trường từng là “kinh đô thứ hai” của Đại Việt thời Trần, chỉ đứng sau Thăng Long về vị thế và tầm quan trọng. Năm 1258, khi quân Nguyên Mông xâm lược, Phủ Thiên Trường đã trở thành điểm tựa vững chắc, nơi nhà Trần thực hiện chiến lược “vườn không nhà trống”, rút lui khỏi Thăng Long và củng cố lực lượng.
Lễ hội Khai Ấn đền Trần diễn ra trang trọng và linh thiêng
Tại Phủ Thiên Trường, vào ngày 14 tháng Giêng năm 1258, vua Trần Thái Tông đã mở tiệc lớn, ban thưởng và phong tước cho các tướng lĩnh có công. Nghi lễ khai ấn cũng được tiến hành trong dịp này, mang ý nghĩa cầu mong quốc thái dân an, một năm mới mưa thuận gió hòa. Từ đó, lễ Khai Ấn đền Trần trở thành một nghi thức truyền thống, được tổ chức hàng năm vào dịp đầu xuân, thể hiện lòng biết ơn tổ tiên và khát vọng về một năm mới an lành, may mắn.
Khám Phá Kiến Trúc Độc Đáo và Các Khu Vực Chính của Đền Trần
Quần thể di tích đền Trần bao gồm ba ngôi đền chính: đền Thiên Trường (đền Thượng), đền Cố Trạch (đền Hạ) và đền Trùng Hoa. Mỗi ngôi đền mang một vẻ đẹp kiến trúc riêng biệt, hòa quyện trong không gian linh thiêng và cổ kính.
Đền Thiên Trường, còn gọi là đền Thượng, là trung tâm của khu di tích. Đền được xây dựng trên nền nhà thờ dòng họ Trần, sau đó là Thái Miếu và cung Trùng Quang. Nơi đây từng là nơi các thái thượng hoàng nhà Trần sinh sống và làm việc. Kiến trúc đền Thiên Trường gồm 9 tòa và 31 gian, với khung gỗ lim vững chắc, mái ngói rêu phong và nền gạch Bát Tràng cổ kính. Bước vào đền, du khách sẽ lần lượt khám phá tiền đường, trung đường, chính tẩm, thiêu hương, cùng các dãy tả hữu vu, tả hữu ống muống và giải vũ Đông Tây.
Tiền đường 5 gian, dài 13m, nổi bật với 12 cột cái và 12 cột quân đặt trên bệ đá chạm cánh sen tinh xảo, vốn là chân cột cung Trùng Quang xưa. Bên trong tiền đường là nơi thờ các quan phù tá nhà Trần. Trung đường thờ 14 bài vị vua Trần, phía trước đặt ba cỗ ngai bái vọng. Chính tẩm 3 gian, gian giữa thờ thủy tổ họ Trần và các chính thất phu nhân, hai gian bên thờ hoàng phi. Tòa kinh đàn (thiêu hương) thờ các công thần, quan văn, quan võ nhà Trần.
Kiến trúc cổ kính và uy nghiêm của đền Thiên Trường
Đền Cố Trạch, hay đền Hạ, nằm phía đông khu di tích. Năm 1868, người ta phát hiện một mảnh bia vỡ có ghi “Hưng Đạo thân vương cố trạch” ở phía đông khu vực này. Năm 1895, đền Cố Trạch được xây dựng, thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, gia đình và các gia tướng. Tiền đường đền Cố Trạch thờ bài vị ba gia tướng thân tín của Trần Hưng Đạo: Phạm Ngộ, Nguyễn Chế Nghĩa và Phạm Ngũ Lão. Trung đường thờ tượng và bài vị Trần Hưng Đạo cùng bốn con trai, Phạm Ngũ Lão và các tả hữu tướng quân. Chính tẩm thờ cha mẹ, Trần Hưng Đạo, vợ (công chúa Thiên Thành), con cái, dâu rể.
Đền Trùng Hoa nằm bên trái đền Thiên Trường, xây dựng năm 2000 trên nền cung Trùng Hoa xưa, nơi các vua Trần thường đến tham vấn thái thượng hoàng. Đền Trùng Hoa trang nghiêm với 14 pho tượng đồng của 14 vị vua Trần đặt ở trung đường và chính tẩm. Tòa thiêu hương thờ ngai và bài vị các quan tướng. Gian tả vu thờ quan văn, gian hữu vu thờ quan võ.
Không gian trang nghiêm và linh thiêng tại đền Trùng Hoa
Lễ Hội Đền Trần: Nơi Giao Thoa Văn Hóa và Tâm Linh
Lễ hội đền Trần là một trong những lễ hội lớn và quan trọng nhất của tỉnh Nam Định, diễn ra hai lần mỗi năm: lễ Khai Ấn vào tháng Giêng và lễ hội chính vào tháng Tám âm lịch. Cả hai lễ hội đều thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương, tạo nên không khí náo nhiệt và trang trọng.
Lễ Khai Ấn đền Trần diễn ra từ ngày 14 đến 15 tháng Giêng âm lịch. Nghi lễ chính bắt đầu vào giờ Tý (1 giờ sáng) ngày 15, với các hoạt động rước hòm ấn từ Cố Trạch về đền Thiên Trường và lễ khai ấn. Trước đó, từ ngày 14, các nghi thức như rước kiệu Ngọc Lộ (rước chân nhang Đức Phật Hoàng Trần Nhân Tông từ chùa Phổ Minh), lễ rước Nước – tế Cá (tưởng nhớ nguồn gốc sông nước của nhà Trần), và lễ tế Tết Thượng nguyên rằm tháng Giêng cũng được tổ chức.
Đúng giờ Tý ngày 15, lễ khai ấn chính thức bắt đầu. Sau khi ấn được khai, mọi người chen chân vào đền để cúng tế và xin ấn. Xin ấn đền Trần mang ý nghĩa cầu mong may mắn, tài lộc, công danh và bình an trong năm mới. Nhiều người dân và du khách đến từ sớm, xếp hàng dài để có cơ hội nhận được lá ấn linh thiêng.
Ấn đền Trần khắc bốn chữ “Tích phúc vô cương”, mang ý nghĩa giáo dục con cháu về việc tích đức, làm điều thiện, để phúc đức bền lâu và lộc lá dồi dào. Lễ Khai Ấn đền Trần không chỉ là một nghi lễ tâm linh mà còn là một di sản văn hóa quý báu, được gìn giữ và phát triển qua nhiều thế hệ.
Cách treo ấn đền Trần cũng được nhiều người quan tâm. Theo các chuyên gia phong thủy, nên treo ấn ở những vị trí trang trọng như trên tường, sau lưng bàn làm việc. Treo ấn hướng Tây để tăng tài lộc, hướng Bắc để thăng quan tiến chức, hướng Đông Nam để củng cố sức khỏe. Cần lưu ý không đặt ấn ở bàn thờ gia tiên để giữ sự tôn nghiêm và linh thiêng.
Lễ hội Khai Ấn đền Trần thu hút đông đảo người dân và du khách
Lễ hội đền Trần tháng Tám diễn ra từ ngày 15 đến 20 tháng 8 âm lịch. Lễ hội bắt đầu với các hoạt động rước kiệu từ các đình, đền xung quanh về đền Thiên Trường. Lễ hội năm chẵn thường được tổ chức lớn hơn năm lẻ, nhưng dù năm nào, không khí lễ hội cũng rất tưng bừng, thu hút đông đảo du khách.
Phần lễ của lễ hội tháng Tám rất trang nghiêm, với các nghi thức rước kiệu, dâng hương, tế tự tại đền Thượng. Đặc biệt, lễ dâng hương do 14 cô gái đồng trinh thực hiện, đội 14 mâm hoa, đi trong tiếng nhạc lễ trang trọng, tái hiện hình ảnh cung đình xưa. Phần hội của lễ hội tháng Tám rất phong phú và hấp dẫn với nhiều hoạt động văn hóa truyền thống như chọi gà, diễn võ, đấu vật, múa lân, chơi cờ thẻ, đi cầu kiều, hát văn, múa bài bông… Những hoạt động này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của lễ hội đền Trần, thu hút du khách từ khắp nơi về tham dự.
Không khí sôi động và náo nhiệt của lễ hội đền Trần tháng Tám
Kinh Nghiệm Thăm Đền Trần: Hướng Dẫn Chi Tiết 2024
Để có một chuyến thăm đền Trần trọn vẹn và ý nghĩa, du khách cần nắm rõ những kinh nghiệm du lịch hữu ích sau:
Thời điểm lý tưởng: Đền Trần mở cửa quanh năm, nhưng thời điểm lý tưởng nhất để thăm đền là vào dịp lễ hội, đặc biệt là lễ Khai Ấn tháng Giêng và lễ hội tháng Tám. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tránh sự đông đúc, có thể đến vào các thời điểm khác trong năm.
Di chuyển: Đền Trần cách Hà Nội khoảng 85km, có nhiều phương tiện di chuyển:
- Ô tô/Xe máy: Đi theo cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, sau đó đi theo quốc lộ 1A hoặc quốc lộ 10 về Nam Định. Đường đi khá dễ dàng và thuận tiện.
- Xe khách: Có nhiều hãng xe khách chất lượng cao đi Nam Định từ các bến xe ở Hà Nội (Giáp Bát, Nước Ngầm…). Đến bến xe Nam Định, bạn có thể đi taxi hoặc xe ôm đến đền Trần (khoảng 4km).
- Máy bay: Nếu bạn ở xa, có thể bay đến sân bay Nội Bài (Hà Nội) rồi đi xe khách hoặc taxi về Nam Định.
Chi phí:
- Vé vào cửa: Miễn phí.
- Gửi xe: 10.000 – 20.000 VNĐ.
- Ăn uống: Chi phí tùy thuộc vào lựa chọn của bạn, ẩm thực Nam Định rất đa dạng và phong phú với nhiều món ngon giá cả phải chăng.
- Lưu trú: Nếu bạn ở lại Nam Định, có nhiều khách sạn, nhà nghỉ với mức giá khác nhau.
- Chi phí khác: Chi phí di chuyển, mua sắm đồ lưu niệm, đồ lễ…
Các điểm tham quan: Ngoài ba ngôi đền chính, bạn có thể tham quan các công trình kiến trúc cổ kính trong khu di tích, tìm hiểu về lịch sử và văn hóa triều Trần.
Ăn uống: Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức ẩm thực Nam Định với những món đặc sản nổi tiếng như:
- Phở bò Nam Định: Hương vị đặc trưng, nước dùng đậm đà, thịt bò mềm ngọt.
- Cá nướng úp chậu: Món ăn độc đáo, hương vị thơm ngon khó cưỡng.
- Bánh cuốn làng Kênh: Mỏng tang, nhân thịt mộc nhĩ thơm lừng, ăn kèm nước chấm chua ngọt.
- Xôi xíu: Món ăn sáng phổ biến, xôi dẻo, xá xíu đậm đà.
- Nem nắm Giao Thủy: Đặc sản trứ danh, thích hợp làm quà.
Món cá nướng úp chậu – đặc sản trứ danh của Nam Định
Lưu ý khi thăm đền Trần:
- Trang phục: Chọn trang phục kín đáo, lịch sự, phù hợp với không gian linh thiêng.
- An ninh: Cẩn thận bảo quản tư trang cá nhân, đặc biệt vào dịp lễ hội đông người.
- Sắm lễ: Chuẩn bị lễ vật phù hợp nếu bạn có ý định dâng lễ cầu an, tùy theo tín ngưỡng và điều kiện cá nhân. Có nhiều loại lễ khác nhau như lễ chay, lễ mặn, lễ đồ sống, lễ mặn sơn trang, lễ dâng ban cô, ban cậu, lễ dâng Thành Hoàng, Thư Điền.
- Thái độ: Giữ thái độ tôn trọng, trang nghiêm khi vào đền.
Kết luận
Thăm đền Trần không chỉ là một chuyến du lịch mà còn là hành trình về nguồn cội, tìm hiểu lịch sử và văn hóa dân tộc. Đến với đền Trần, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính, tham gia lễ hội truyền thống mà còn cảm nhận được không gian linh thiêng, thanh tịnh, xua tan đi những bộn bề của cuộc sống. Hãy đến và trải nghiệm những giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh sâu sắc tại đền Trần, một điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch Việt Nam.